سختي ها وآزمون هاي الهي
أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُالْبَأْسَاءوَ الضَّرَّاءوَ زُلْزِلُواْ حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُمَتَى نَصْرُ اللّهِأَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ ( بقره 214 )
آيا گمان كرديد داخل بهشت مىشويد، بىآنكه حوادثى همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان كه گرفتاري ها و ناراحتي ها به آنها رسيد، و آن چنان ناراحت شدند كه پيامبر و افرادى كه ايمان آورده بودند گفتند: «پس يارى خدا كى خواهد آمد؟!» (در اين هنگام، تقاضاى يارى از او كردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشيد، يارىِ خدا نزديك است
واژه شناسي :
باساء : شدت و سختي اي است كه از بيرون به انسان وارد مي شود مانند گرفتاري هاي مالي ؛ مقامي ؛ خانوادگي ؛ امنيتي كه انسان در زندگي اش به آنها نياز دارد. (الميزان ج 2 ص 237 )
ضراء : شدت و گرفتاري اي است كه به جان و تن آدم مي رسد مانند جراحت ؛ كشته شدن و بيماري (الميزان ج 2 ص 237 )
زُلْزِلُوا: متزلزل شدن به هيجان ابتلاء و محن و اضطراب احوال ( تفسير اثناعشري ج 1 ص 382)
نكته ها :
1. سنت الهي در همه امت ها بر اين است كه كسب بهشت و مقامات عالي تنها در گرو دو چيز است :
الف - استواري در راه دين
ب- موفقيت در آزمون هاي الهي (تسنيم ج 10 ص 484)
2. امت اسلامي هم همانند امت هاي پيشين همواره با ناگواري هايي روبروست. با اين همه تنها اميدشان به خداست.
3. تعبير مَتَى نَصْرُ اللّهِ گوياي حالتطمانينه و آرامش روحي و تقاضاي نصرت الهي است و نه اعتراض طلبكارانه.
4. منظور از تقاضاي نصرت (مَتَى نَصْرُ اللّهِ ) از جانب پيامبر و مومنان و وعده پيروزي از جانب خدا ( أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ ) نصرت شخص آنان و پيروزي خودشان است ؛ نه فقط پيروزي دين و مكتبشان چون پيروزي مكتب و نصرت دين؛ وعده قطعي و مسلم خداست و وعده الهي تخلف ناپذير است. (تسنيم ج 10 ص 503 )
5. سنت الهي است كه خداوند سالي يك يا دوبار انسانها را به امتحان هاي مهم و رسمي ( نسبت به هر فرد يا گروهي متفاوت است ) مي آزمايد. گرچه امتحان هاي عادي هر روز هست و تمام كارهاي انسان در معرض امتحان الهي است. أَوَلاَ يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لاَ يَتُوبُونَ وَلاَ هُمْ يَذَّكَّرُونَ ( توبه 126 ) آيا نمىبينند كه آنان در هر سال يك يا دو بار آزموده مىشوند باز هم توبه نمىكنند و عبرت نمىگيرند. ( تسنيم ج 10 ص 491 )
6. ورود به بهشت مشروط به موفقيت در امتحان الهي و تحمل سختي ها و فشارهاي گوناگون است.
7. بلا در دنيا موجب درجاتى است كه نائل نمي شود شخص به آن درجات به سبب اعمال بطوري كه بعد از مشاهده آن درجات آرزو مي كند كه كاش به فوق آن بلاء يا مبتلا بود تا به فوق آن درجات نائل مي گشت. (تفسير روان جاويد ج 1 ص 268 )
8. اين آيه به يكى از سنن الهى كه در همه اقوام جارى بوده است اشاره مىكند و به مؤمنان در همه قرون و اعصار هشدار مىدهد كه براى پيروزى و موفقيت و نايل شدن به مواهب بهشتى، بايد به استقبال مشكلات بروند و فداكارى كنند و اين آزمونى است كه مؤمنان را پرورش مىدهد. (تفسير نمونه ج 2 ص 101 )
9. «إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ» آرامبخشِ همهى مشكلات، ياد نصرت خداوند است ( تفسير نور ج 1 ص 336 )
10. قال لقمان يا بنىّ انّ اللّه يجرّب العبد الصّالح بالمحن و البلايا كما يجرّب الذّهب بالنّار «3». لقمان به پسر خود مي فرمايد: بدرستى كه خدا آزمايش كند بنده صالح را به محنت ها و بلاها چنانچه آزمايش كنند طلا را به آتش. (تفسير صافى، ج 1 ص 246)
11.در روايتي از پيامبر اكرم (ص) آمدهبراى مؤمنان گرفتار در دنيا، چنان پاداشى است كه ديگران مىگويند: اى كاش اين سختىها با سختى بيشترى براى ما بود. (منهج الصادقين، ج 1، ص 552 )
نكته هاي خاص :
الف - ما هم بايد توجه داشته باشيم کهامتحاناتي در پيش داريم که ما را هم به چنين موقعيت‌هايي خواهد رساند؛شرايط به قدري زير و رو مي‌شود و ما را به جايي مي‌رساند که فريادمان بلندمي‌شود که «مَتَى نَصْرُ اللّهِ!» زماني‌که اميدمان از همه جا قطع شد وچشم اميد به چيزي غير از خدا نداشتيم، به نيروي خودمان، به فکر و پولمان وبه قدرت و تجربه‌مان نباليديم و از همه چيز قطع اميد کرديم، آن‌گاه خدامي‌گويد: «أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ»
ب- اگر کساني بتوانند از ابتدا تمرين کنندکه به چيزي غير از خدا اعتماد نکنند، براي چنين کساني هميشه إِنَّ نَصْرَاللّهِ قَرِيبٌ است. اشکال کار ما اين است که در ايمان، معرفت و اعتمادمانبه خدا ضعف داريم؛ به زبان مي‌گوييم که رزق و روزي ما دست خداست، اما دردل ؟ پس خدا کو؟! بايد سعيکنيم در هر حالي به‌گونه‌اي باشيم که به هيچ چيز غير از خدا اعتماد نداشتهباشم. البته خداوند وظايفي را براي ما قرار داده که بايد آنها را انجامبدهيم؛ بايد شبانه‌روز تلاش کنيم؛ اما نبايد فراموش کنيم که خداوندمي‌فرمايد زماني که مؤمنين از همه جا مأيوس شدند، ما ملائکه را برايکمک‌شان فرستاديم؛ اما مبادا تصور کنيد که ملائکه مومنين را پيروز مي‌کنند؛بلکه «وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّقُلُوبُكُم؛» فرشته‌ها را فرستاديم تا شما آرامش پيدا کنيد؛ اما «وَمَاالنَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ»
منابع تفسيري:
تسنيم
الميزان
نور
نمونه
صافي
روان جاويد
اثناعشري
منهج الصادقين
لطف و كرم الهى در پرتو شكر نعمت 